De stoffen voor onze kleding die met Ajrakh bedrukt is, komen uit Ajrakhpur. Dit dorp bestaat uit een immigrantengemeenschap uit de deelstaat Sindh. Iedereen hier beoefent hetzelfde ambacht: Ajrakh, een vorm van printen met drukblokken.
Ajrakh: bedrukking met natuurlijke kleurstoffen
Zo'n 40 kilometer verderop in het dorp Dhamadka leven de Maldhari gemeenschappen. Zij maken en dragen nog traditionele Ajrakh-prints: prints van zuiver natuurlijke kleurstoffen, aangebracht met houten stempels op textiel. Ajrakh-patronen worden op één kant van de stof aangebracht of op twee zijden tegelijk.Dit dubbelzijdig identiek bedrukken vereist grote technische vaardigheid.
(mannen in traditionele Ajrakh)
Productie tot wel één maand
Het maken van ajrakh is een langdurig proces. De stof kan maar liefst 16 bewerkingsstadia doorlopen, wordt meerdere keren bedrukt en geverfd en de productie kan wel een maand duren. Ajrakh is prijzig omdat het het zeer arbeidsintensief is en maar op kleine schaal gemaakt wordt.
Plantaardige en minerale kleurstoffen
Ajrakh en andere handmatige prints kenmerken zich door geometrische patronen. Katoen of zijde wordt bedrukt met houten blokken die als een stempel dienen. Meestal (en bij Ajrakh altijd) worden minerale en plantaardige kleurstoffen gebruikt.
Blokprinten: 4500 jaar oud
De kunst van het printen met blokken op katoenen doek wordt al meer dan 4500 jaar in India beoefend. Opgravingen van oude beschavingen in de Indusvallei leveren bewijs dat blokdruk op katoenen stof in geometrische patronen mogelijk een van de oudste drukmethoden op het Indiase subcontinent was.
Grote hoeveelheden grof geweven, met indigo geverfde stoffen werden geëxporteerd vanuit de Indusvallei naar de Perzische Golf, via de zeeroute naar Egypte en Babylon. Egyptenaren gebruikten deze blauwe doek om mummies in te wikkelen voordat ze werden begraven.
(verven met indigo)
De betekenis van blauw, rood, zwart en wit
Het woord ajrakh is waarschijnlijk afgeleid van het woord azarukh, wat 'blauw' betekent in het Arabisch en Perzisch. Het blauw in de ajrakh-prints symboliseert de lucht, het rood symboliseert schemering en de nacht wordt aangegeven door zwart. De witte motieven die door de stof zijn verspreid, zijn als sterren in een donkere nacht.