Kantha: de draad van leven

Kantha: de draad van leven

Het begon allemaal in een klein dorp in het uiterste Oosten van India, tegen de grens van Bangladesh.  Eén vrouw zag een kans voor alle vrouwen: kantha-borduren. Een uitweg uit armoede en financiële afhankelijkheid.

Naar het uiterste Oosten van India

Het duurt ongeveer drie uur met de trein van Kolkota (vroeger Calcutta) naar Berhampur. Dit Oostelijk deel van de Indiase deelstaat West-Bengalen is een gebied van landbouw. De rijstvelden strekken tot zover het oog reikt, en bij elk station dromt een stoet muzikanten, zakdoekverkopers, snackbereiders, thee-en koffieschenkers de trein binnen.

Vanaf Berhampur is het nog een uur met de bus om bij het hart van de kantha-borduursters te komen. Aan de rand van een gehucht, in een 'haveli' (een soort maison) woont de oprichtster van het grote kantha-netwerk. Haar huis is het ontmoetingscentrum voor de honderden vrouwen die borduren voor hun onafhankelijkheid.

Hoe het begon

De vrouw des huizes, Shabnam, voorziet niet alleen vrouwen van kantha-borduurwerk, maar heeft ook scholen gesticht in de meest afgelegen gebieden. Kansen bieden aan de meest kansarmen, dat is haar missie. Educatie en werk zijn twee pijlers van de NGO die voor deze activiteiten is opgericht. Shabnam is inmiddels 68 jaar, maar werkt nog steeds in hoog tempo, dag in dag uit. Haar gedrevenheid en motivatie komen voort uit een duistere periode van haar leven.

Persoonlijk drama

Shabnam werd op haar 16de uitgehuwelijkt aan een man die twee keer zo oud was. Jaren van uitbuiting en misbruik volgden. Haar onbezorgde jeugd in een bevoorrechte artsenfamilie kwam abrupt tot een einde en na acht jaar werd ze met drie van haar zes kinderen op straat gezet.

Shabnam

(Op de foto: Shabnam voor haar winkel)

Ze hertrouwde met de man waarmee ze scholen stichtte op het platteland van West-Bengalen. Dat deed ze ook in haar geboortedorp. Een stoutmoedig plan dat op fikste weerstand kon rekenen.
Shabnam's man stierf helaas nog voordat hun eerste school werd ingewijd.

Kantha borduurster

De veranda als middelpunt

Elke dag komen vrouwen van heinde en verre met de bus naar de haveli om werk te vragen. De veranda is het middelpunt van borduuractiviteiten. Vrouwen zoeken stof en borduurgaren uit en bediscussiëren patronen.

Kantha-borduursters in overleg

Oorsprong van Kantha

Kantha borduren is een eeuwenoude traditie in West-Bengalen. De oudste vormen van borduurwerk die te herleiden zijn tot Kantha gaan terug tot ongeveer 1500 jaar voor onze jaartelling. Kantha is ontstaan uit spaarzaamheid. Van oude, versleten lappen stof werden dubbellaags dekens en kleding gemaakt door ze op elkaar te leggen en met een rijgsteek over het hele oppervlak aan elkaar te naaien. Oorspronkelijk werd zelfs het garen uit de oude lappen gehaald.

Het hergebruiken van zijden sari’s

Van gedragen zijden sari's maken de vrouwen onze kleurrijke sjaals en omslagdoeken. De sari, de nationale klederdracht van Hindoestaanse vrouwen in India is zo’n 6 meter lang. Zijden sari’s zijn een kostbaar bezit. Ze blijven lang in de familie en gaan van moeder op dochter. Als ze uiteindelijk worden weggedaan, komt de plaatselijke potten-en-pannen-vrouw om ze te ruilen voor kookgerei, of ze koopt de sari's op. Op haar beurt verkoopt zij de sari's weer aan hen die ze kunnen gebruiken.

Behalve sjaals maken de vrouwen ook onder andere bedspreien, servetten en quilts van katoen.

Patriarchale gemeenschap

In dit deel van West-Bengalen is geen industrie. Mensen moeten zien rond te komen van hun kleinvee en van wat ze verbouwen op het land. Het is voor de meesten nauwelijks genoeg. Vrouwen werken hard. Ze zorgen voor het vee, hun kinderen  en het huishouden. De gemeenschappen zijn sterk patriarchaal waardoor ze weinig kans op zelfontplooiing hebben. Vrouwen zijn ongeletterd en economisch afhankelijk van hun man en diens familie.

Vrouwen op heet platteland in West-Bengalen

Eerlijk betaalde Kantha

Kantha-sjaals zijn wereldwijd populair. Helaas zijn veel van deze sjaals gemaakt door vrouwen die daar niet of nauwelijks voor betaald krijgen. De vrouwen onze sjaals maken kunnen dat thuis in hun eigen tempo doen. Ze hebben hun eigen bankrekening en krijgen eerlijk betaald voor hun werk. Ze krijgen een vaste prijs voor het type borduurwerk (eenvoudig of complex) per meter.

Een sjaal maken kost zo’n 15 tot 30 dagen, afhankelijk van de grootte en hoeveel uren per dag de vrouwen eraan werken. Gemiddeld borduren ze zo’n 3 uur per dag.